Zespół Szkół
Szkoła Podstawowa
ul. Szkolna 2
55-330 Miękinia
KLASA SZKOLNA
BADANIA SOCJOMETRYCZNE i PSYCHODIAGNOSTYCZNE
KLASA IVb
SZKOŁA PODSTAWOWA w MIĘKINI
I. BADANIE SOCJOMETRYCZNE
W grupie złożonej z 26 uczniów (14 dziewcząt i 12 chłopców), klasy IVb Szkoły
Podstawowej w Miękini, której jestem wychowawcą, przeprowadziłam przy pomocy
specjalnie przygotowanej ankiety (załącznik Nr 1), test socjometryczny. W teście
tym uczniowie mieli dokonać dwóch wyborów osób z którymi chcieliby zamieszkać w
pokoju będąc na „Zielonej szkole”.
Po zebraniu odpowiedzi dokonałam zestawienia w tabeli socjometrycznej danych z
pierwszego i drugiego wyboru (załącznik Nr 2). Wybory, które uczniowie
dokonywali były wyborami pozytywnymi.
Na podstawie zestawienia tabelarycznego wykreśliłam socjogramy kołowe: dla
pierw- szego wyboru (załącznik Nr 3), dla drugiego wyboru (załącznik Nr 4) oraz
wszystkich wyborów razem (załącznik Nr 5).
Dokonując analizy socjogramu kołowego pierwszego wyboru stwierdziłam, że klasa
jest podzielona na 5 odrębnych grup – 2 duże i 3 małe. Grupy te niezależnie od
wielkości, są złożone tylko z samych dziewcząt lub chłopców. Jest tylko jeden
przypadek wyboru przez chłopca Michała Z. (Nr 25) z 3 osobowej grupy,
dziewczynki Alicji Sz. (Nr 20) z najliczniejszej grupy.
W najliczniejszej grupie znajduje się 10 dziewcząt, w drugiej grupie pod
względem wielkości znajduje się 9 chłopców. Następna grupa liczy 3 chłopców
połączona poprzez jeden wybór chłopca z najliczniejsza grupą. Dwie pozostałe
grupy są 2-osobowe i składają się z dziewcząt, które dokonały wzajemnego wyboru.
Najwięcej wyborów (5) uzyskała uczennica Alicja Sz. (Nr 20). Następnie po (3)
wybory uzyskała uczennica Iwona F. (Nr 7) oraz uczeń Karol Sz. (Nr 21), po (2)
wybory uzyskało 3 chłopców. Po (1) wyborze uzyskało 7 dziewcząt i 2 chłopców.
Żadnego wyboru nie uzyskało 11 uczniów (5 dziewcząt i 6 chłopców).
Dokonując analizy socjogramu kołowego drugiego wyboru stwierdziłam istnienie
również 5 grup z tym, że 3 grupy są już połączone poprzez wzajemne wybory. Nadal
przeważa podział na same dziewczęta i na samych chłopców.
Dwie większe, 6-osobowe grupy są połączone poprzez wzajemny wybór uczniów Karola
Sz. (Nr 21) i Pawła B. (Nr 3) oraz wybór ucznia Marcina Sz. (Nr 22) przez ucznia
Damiana G. (Nr 8).
Jedna z grup składająca się z 6 osób jest połączona z mniejszą 3-osobową poprzez
wybór ucznia Michała Z. (Nr 25) przez ucznia Ariela R. (Nr 17).
Największą liczbę wyborów (4) uzyskały 3 osoby: uczennica Patrycja Cz. (Nr 5)
oraz uczniowie Paweł B. (Nr 3) i Karol Sz. (Nr 21). Po (2) wybory uzyskali: 1
dziewczynka i 2 chłopców, a po 1 wyborze uzyskało 9 uczniów w tym: 5 chłopców i
4 dziewczynki. Ani 1 wyboru nie uzyskało 12 uczniów, w tym: 9 dziewcząt i 3
chłopców.
Dopiero przy analizie socjogramu kołowego zawierającego wszystkie wybory
uzyskałam obraz podziału na grupy w tej klasie oraz łączną ilość wyborów
poszczególnych uczniów. Można wyróżnić 1 dużą grupę składającą się z 11 chłopców
oraz 2 grup dziewcząt: 1 składa się z 8 uczennic a druga z 4 oraz są osoby nie
należące do żadnej grupy, są tylko powiązane wyborami. Tylko dwóch chłopców
dokonało wyboru dziewczynki: Konrad P. ( Nr 16) wybrał Magdę A. (Nr 1) oraz
Michał Z. (Nr 25) wybrał Alicję Sz. (Nr 20). Pozostali chłopcy dokonali wyboru
pomiędzy sobą.
W przypadku dziewcząt, sytuacja wygląda trochę inaczej: Iza K. (Nr 14) wybrała
Pawła B. (Nr 3), Emilia B. (Nr 4) wybrała Karola Sz. (Nr 21), Alicja M. (Nr 15)
wybrała Ariela R. (Nr 17), Sylwia G. (Nr 10) wybrała Konrada P. (Nr 16). Poprzez
te właśnie wybory nastąpiło połączenie grup. Jednak wyraźnie widać, ze chłopcy
starają się izolować od dziewcząt.
Najwięcej wyborów bo po (7) uzyskali: Alicja Sz. (Nr 20) i Karol Sz. (Nr 21).
Następnie (6) wyborów uzyskał Paweł B. (Nr 3), a (4) wybory uzyskała Patrycja
Cz. (Nr 5). Ciekawostka jest to, ze największej liczby wyborów uzyskało
rodzeństwo.
Uczniowie wypełniając ankietę dokonali dwóch pozytywnych wyborów. Trzeci wybór
negatywny dopiero uzyskałam przy wykonaniu tabeli, a najlepiej zostało to
uwidocznione przy wykreśleniu socjogramu kołowego wszystkich wyborów. Żadnego
wyboru nie uzyskało 7 uczniów: 3 dziewczynki Ola F. (Nr 6), Sylwia G. (Nr 10),
Żaneta S. (Nr 19) oraz 4 chłopców Damian G. (Nr 8), Sylwester K. (Nr 13), Marcin
Sz. (Nr 22) oraz Emil Z. (Nr 26).
Jakie z powyższego można wyciągnąć wnioski:
1. Klasa posiada dwóch liderów (rodzeństwo): dziewczynkę Alicję Sz. (Nr 20) oraz
chłopca Karola Sz. (Nr 21)
2. Klasa nie jest jeszcze w pełni zintegrowana, prawdopodobnie przez dołączenie
do niej grupy uczniów z Głoski
3. Sądzę, że na podział i ilość poszczególnych grup w klasie ma wpływ wiek
uczniów (11 lat). Relacje między dziewczętami i chłopcami w tym wieku są inne
niż nastąpią w latach późniejszych
4. Moim zdaniem trzech uczniów jest odrzucanych z powodu zachowań agresywnych:
Sylwester K. (Nr 13), Marcin Sz. (Nr 12) oraz Emil Z. (Nr 26)
5. Należy prowadzić nadal zajęcia integrujące klasę:
a/ podczas zajęć lekcyjnych
b/ spotkania z pedagogiem i psychologiem
c/ wspólne podejmowanie działań na rzecz klasy
d/ wspólne wyjazdy
6. Badanie socjometryczne nie zawsze odzwierciedla rzeczywiste zachowania
wewnątrz grupy
7. Układ wewnątrz poszczególnych grup może się zmieniać z dnia na dzień w
zależności od zaszłych wydarzeń
II. BADANIE PSYCHODIAGNOSTYCZNE
Na tej samej grupie uczniów kl. IVb przeprowadziłam badania socjologiczne.
Poprosiłam aby uczniowie na otrzymanych kartkach narysowali drzewo.
7 uczniów (2 dziewczynki i 5 chłopców) namalowało drzewo z zamkniętą koroną i
zaznaczonym pniem. 5 uczniów (2 dziewczynki i 3 chłopców) narysowało drzewa
również z zamkniętą koroną, ale wstawiając w jego środek gałęzie, natomiast 2
chłopców i 3 dziewczynki narysowały drzewa z koroną wprawdzie zamkniętą, ale na
brzegach z zaznaczonymi wcięciami z tym, ze tylko 1 dziewczynka zaznaczyła
gałęzie.
Uczennica Sylwia G. (Nr 10) i uczeń Konrad P. (Nr 16) namalowali korony drzew
otwarte, zaznaczając tylko gałęzie z pniami. Uczennica Justyna K. (Nr12)
namalowała drzewo z zamkniętą koroną zaznaczając na nim owoce. Emilia B. (Nr 4)
narysowała drzewo lekko tylko zaznaczając zamkniętą koronę, natomiast bardzo
wyraźne narysowała gałęzie z owocami.
Uczennica Żaneta S. (Nr 19) i uczeń Marcin Sz. (Nr 22) narysowali drzewa z
zamkniętą koroną i zaznaczając na nim gałęzie. Różnią się one od pozostałych
rysunków tym, ze zostały wykonane długopisem i ich wielkość jest
nieproporcjonalna do wielkości kartki (bardzo małe).
Również dwoje uczniów Magda A. (Nr 1) i Iwona F. (Nr 7) narysowały drzewa z
zamkniętymi koronami ale tylko w ołówku.
Moją szczególną uwagę zwróciło drzewo narysowane przez Luizę W. (Nr 24), którego
korona została narysowana w kształcie liścia w dwóch odcieniach zieleni z
zaznaczonymi nerwami.
Interpretując w/w rysunki drzew wg K. Kocha można powiedzieć, że:
1. Uczniowie (7), którzy narysowali korony drzew przy pomocy linii falujących,
odznaczają się żywotnością, łagodnością, dobrą kontaktowością, towarzyskością
2. Korona drzew liniach niespokojnych namalowanych przez (6) uczniów świadczy o
nerwowości, niepewności, nieopanowaniu, łatwym irytowaniu się, strachliwości
3. Korona drzew o nieregularnie rozłożonych gałęziach namalowana przez Konrada
P. (Nr 16), z których jedne wystają ponad drugie, świadczy o bojaźni przed
rzeczywistością życia, chęć pozostawania na uboczu, ukrywania się, tolerancję
4. Korona drzew utworzona przez rozchodzące się promieniście od pnia gałęzie,
narysowana pojedynczą kreską przez Sylwię G. (Nr 10), świadczy o osobie ze słabą
koncentracją uwagi, dużą beztroskością, brakiem spokoju, zmiennością
5. Korony drzew z poplątanymi gałęziami namalowanymi przez Damiana G. (Nr 8)
oraz Pawła B. (Nr 3), wskazują na słabą wolę, brak dyscypliny, wpadanie w
rozterkę psychiczną, impulsywność
Dlaczego aż 24 uczniów narysowało drzewa z zamkniętą koroną a tylko 2 uczniów
narysowało drzewa z koroną otwartą? Co najmniej 10 uczniów narysowało drzewa
prawie identycznie. Sądzę, że na to miały wpływ nie tyle cechy osobowościowe
uczniów, co to, że siedzieli obok siebie i jeden rysował to co drugi nie
wkładając w swoją pracę własnej inwencji.
III. WYKORZYSTANIE WYNIKÓW
Dzięki przeprowadzonemu badaniu socjometrycznemu i psychodiagnostycznemu,
poznałam wewnętrzną strukturę grupy jaka stanowi klasa IVb. Posiadam obraz więzi
pomiędzy uczniami. Klasa nie jest zintegrowana. Sądzę, że na to ma wpływ wiele
czynników. Najważniejsze z nich to; wiek uczniów, dojście grupy uczniów z Głoski
oraz agresywne zachowania niektórych z nich.
Uzyskane wyniki wykorzystałam do skorygowania planu wychowawczego klasy.
Uwzględniłam w nim rolę dla liderów. Będą oni:
- otaczali opieką uczniów słabszych
- starali się być wzorcem do naśladowania
- pomagali w zajęciach integracyjnych na zajęciach wychowawczych
Aby zintegrować klasę, będzie się zachęcać uczniów słabszych i odrzuconych do:
- podejmowania samodzielnie działań na rzecz klasy
- podejmowania działań z własnej inicjatywy
- uczestniczenia w zajęciach integracyjnych
- uczestniczenia na zajęciach wychowawczych w grach dramatycznych takich jak:
„Ja Ci daję”, „Ja Ci daję nic”, „Jezioro i rybki”, „Ocean i wyspy”, „Skarbiec
króla”, „Koziołki”, „Diabeł i anioł”, „Hula-hop”, „Piraci”, „Stonoga”, „Drygent
chóru”, „Drygent orkiestry”, „Ciepło-zimno z instrumentami”, „Ciepło-zimno
głosowe”, „Dykcja”, itp. Gry te wdrażają do samodzielności, rozwijają wyobraźnię
i fantazję, aktywność, integrują grupę, uczą współpracy w grupie, ośmielają,
uczą skupienia i koncentracji
- uczestniczenia w wycieczkach
Na początku roku szkolnego 2001/2002 powtórzę badania socjometryczne i
socjologiczne. Porównam uzyskane wyniki i w zależności od wyników, dostosuję
plan wychowawczy do pracy z klasą Vb.